2.3 Hepatitis en HIV
2.3.1 Algemeen
Hepatitis betekent ‘ontsteking van de lever’. De voor ons bekendste en meest belangrijke vormen zijn hepatitis A, B en C:
- Hepatitis A is een minder ernstige vorm van leverontsteking. U kunt o.a. besmet raken met het hepatitis A virus door ontlasting dat het virus bevat.
- Hepatitis B is wereldwijd de meest voorkomende leverziekte. Het hepatitis B virus komt voor in bloed. Het wordt vaak ongemerkt overgedragen. Hepatitis B is zeer besmettelijk.
- Hepatitis C is een van de meest voorkomende vormen van chronische leverontsteking. Hepatitis C is alleen via bloed-bloedcontact overdraagbaar.
Aids staat voor Acquired Immune Deficiency Syndrome. Aids wordt veroorzaakt door het Humaan Immunodeficiëntie Virus (HIV), ook wel aidsvirus genoemd. Het virus breekt het afweersysteem af. Het lichaam wordt daardoor vatbaar voor allerlei infecties en bepaalde vormen van kanker, waartegen het lichaam anders wel bestand zou zijn. Het HIV-virus wordt voornamelijk overgedragen door bloed-bloedcontact.
Het hepatitis B virus is bij bloedcontact 100 maal zo besmettelijk als het HIV virus, dat de ziekte AIDS veroorzaakt. Een zeer kleine hoeveelheid besmet bloed in een wondje is al voldoende om het virus over te dragen van de ene persoon op de andere. Een onbeschadigde huid geeft een goede bescherming tegen het hepatitis B virus. Door zeer zorgvuldig om te gaan met bloed, lichaamsvocht en scherpe voorwerpen kunnen prik- of snijverwondingen en spatongelukken voorkomen worden. De praktijksituatie wijst echter uit dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Omdat hepatitis B de meest besmettelijke ziekte is, gaan we hier uitgebreider op in.
2.3.2 Hepatitis B: Een gevaarlijk virus
Hepatitis B is een ernstige vorm van leverontsteking die ontstaat door besmetting met het hepatitis B virus. Bij circa 1% van de mensen met acute hepatitis B heeft de ziekte de dood tot gevolg. Tussen het moment van besmetting en het optreden van ziekteverschijnselen zitten gemiddeld 90 dagen (de incubatietijd). De ontsteking kan klachten geven van algemene aard zoals vermoeidheid, koorts (grieperig gevoel), slechte eetlust, spier- en gewrichtspijnen, misselijkheid en braken. Soms gaat hepatitis B gepaard met geelzucht: een gele verkleuring van oogwit en huid, donkere urine en lichte ontlasting. Maar meestal geeft een hepatitis B infectie geen verschijnselen. Bij 90% van de besmette mensen met een hepatitis B infectie wordt het afweersysteem het virus de baas en is men binnen een half jaar genezen en niet meer besmettelijk. Bij de overige 10% is het afweersysteem niet in staat het virus te overwinnen. Dit leidt tot een chronische hepatitis B. In dat geval is de besmette persoon besmettelijk en kan deze het virus overdragen op anderen. Een chronische hepatitis B kan leiden tot levercirrose (verschrompeling van de lever door littekenvorming) en leverkanker.
2.3.3 Zeer groot besmettingsgevaar
Het virus kan tot enige weken buiten het lichaam overleven en is zeer besmettelijk. Er is slechts een klein beetje besmet materiaal nodig om het virus over te dragen. Besmetting verloopt via bloedcontact. Hepatitis B besmetting door bloedcontact kan ontstaan door:
- Binnendringen van de huid met een scherp voorwerp dat met bloedresten is verontreinigd: bijvoorbeeld verwonding aan een gebruikte injectienaald of ander scherp instrument, snijden aan glaswerk, etc. (het zogenaamde prik-, of snijaccident).
- Contact met bloed of met bloed verontreinigde lichaamsvloeistoffen op een niet intacte huid: wondjes, kloven, open eczeem, etc.
- Spatten van bloed of met bloed verontreinigde lichaamsvloeistoffen in slijmvliezen van oog en mond (ook door aerosolen, dat zijn kleine nevelige deeltjes).
2.3.4 Vaccinatie ter bescherming
Vaccinatie van medewerkers met een beroepsgebonden risico wordt gegeven ter bescherming van de medewerkers zelf. Vaccinatie geeft een langdurende bescherming tegen een hepatitis B infectie. Volgens het Arbobesluit is de werkgever verplicht de werknemers te beschermen tegen hepatitis B als er sprake is van een verhoogd risico. Leerlingen en stagiaires vallen ook onder de beleidsregel. Volgens de beleidsregel dient de medewerker zelf te beschikken over een vaccinatiekaart. De werkgever krijgt een kopie. De medewerker kan niet worden verplicht om zich te laten vaccineren. Niet gevaccineerde medewerkers en nonresponders (mensen die na vaccinatie onvoldoende beschermd blijven) mogen geen risicovolle werkzaamheden uitoefenen zoals het werken met overledenen met open wonden, uitwendige bloedingen en het uitvoeren van inwendige handelingen (bv hechten).